İlaç piyasasındaki yenilikler sayesinde birçok hastalığın tedavisi ve önlenmesi mümkün hale gelir.
İlaç yenilikleri, araştırma ve geliştirmede kullanılması gereken bazı zorunlu maliyetleri de
beraberinde getirir. İlaçlara eşit bir şekilde erişim hakkı, sosyal bir değerdir. İlaç maliyetleri ve
ilaçlara yapılan küresel harcamalar bu sosyal değere ulaşmayı zorlaştırabilir. İlaçlara olan talebin
artması ve buna rağmen yükselen ilaç fiyatları sağlık sistemi için büyük bir sorun yaratır. İlaç
fiyatlarındaki artışlar, aynı zamanda hastalar için gerekli olan diğer bakım hizmetlerine yapılan
yatırımların yerini alarak sağlık sistemi problemlerine de neden olabilir.
Özellikle bazı hastalıkların tedavisinde tek bir ilacın kullanılıyor olması, ilaç üreticisinin potansiyel
olarak pazar gücünü elinde bulundurmasına yol açabilir. Patentli ilaçların uygun alternatifleri
olmadığından ve rekabetle karşılaşmadığından fiyatları yüksek olabilir. Aynı zamanda farklı
ülkeler arasında ilaç fiyatları önemli ölçüde değişebilir. Nihai fiyatları, ülkelere göre farklılaştırmak,
herkesin mevcut en düşük fiyatı talep etmesini engeller.
Ayrıca ilaç fiyatlarındaki beklenen artışlar, stokçuluğa sebep olabilir. Firmaların ve bazı dağıtım
kurumlarının ellerinde bulunan ilaçları stoklaması, hastaların aradığı ilaçları bulamamasına ve
tedavilerinin aksamasına yol açabilir.
Bir ilaç yeni bulunduğunda aldığı patent, üreticinin araştırma yatırımını teşvik eder. Patentler, ilaç
pazarında adil bir denge kurulmasına yardımcı olabilir ancak patent süresi bitene kadar ortaya
çıkan tekelleşme üreticinin yüksek fiyatlar belirlemesine yol açabilir. Kısacası, orjinal bir ilacın
üreticisi, rekabetle karşı karşıya kalmadığında ve tedavi gerekli olduğunda fiyatları önemli ölçüde
artırabilir. Bu durum, bir rakip pazara girene kadar devam edebilir.
İlaç Fiyatlarındaki Artışı Etkileyen Faktörler
Bir ilacın fiyatında üreticinin kontrolü dolaylı veya doğrudan gerçekleşebilir. İlaç şirketleri ilaç
fiyatlarını doğrudan belirlerken birkaç farklı faktöre odaklanır. Bunlar:
İlacın benzersizliği
Rekabet durumu
İlacın etkinliği
Araştırma ve geliştirme maliyetleri
Eğer üretici fiyatı doğrudan belirleyemiyorsa, burada üretici firma ve düzenleyici arasında bir
pazarlık gerçekleşir. Yapılan pazarlık sonucunda fiyat tespit edilir. Almanya ve Danimarka gibi
bazı ülkelerde ilaç fiyatlandırmaları serbestçe yapılabilir. Bu ülkelerde ilaç harcamalarını kontrol
alabilmek için bazı ek tedbirlere başvurulur. Fiyat indirimleri ve fiyatların dondurulması bu ek
tedbirlere örnektir. İtalya ve Yunanistan gibi bazı ülkelerde ise, ilaçların fiyatları belirli kriterlere
bağlı olarak tespit edilir.
İlaç fiyatlarındaki artış, fiyatları düşürmeye yarayan rekabeti beraberinde getirir. Aynı
fiyatlandırmanın başarı potansiyeli üzerinde büyük bir etkisi vardır. Örneğin, yüksek bir
fiyatlandırma sonucu, ilaca ödeme yapacak olanlar ödeme konusunda isteksiz davranabilir. Aynı
şekilde doktorlarda çok yüksek fiyatlı ama az etkiye sahip bir ilacı reçete etmekten kaçınabilir.
Jenerik yani muadil bir ilacın piyasaya girmesi, fiyatlarda düşüş yaratabilir. Jenerik ilaç, patent
koruması biten bir ilacın aynı etken madde ile üretilen kopyasıdır. Muadil ilaç, fiyatların
düşmesinde son derece önemli bir yere sahiptir. Bu düşüş, hastaların uygun fiyatlı ilaca
erişmesini ve kamu kuruluşları tarafından karşılanan sağlık hizmetlerinde tasarruf sağlar. Özetle,
muadil bir ilacın piyasaya girmesi, orjinal ilaç üzerinde baskı oluşturur.
İlaç Sektöründeki Fiyat Rekabeti için Farklı Ülkelerdeki
Yaklaşımlar
İlaç sektöründe fiyat rekabeti sağlamak için doğrudan fiyat kontrolleri düzenleyici tarafından
sağlanabilir. Belirlenen fiyatlar, ülkelerin şartlarına bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Buna örnek
olarak İspanya ve Fransa gibi ülkeler verilebilir. Fazla düşen ilaç fiyatları da tüketim artışı
yaratabileceği unutulmamalıdır. Ayrıca otoritenin doğrudan müdahelesi, ilaç üreticileri için hayati
öneme sahip olan AR-GE çalışmalarının niteliklerini kaybetmesine, yeni ilaç üretilememesine ve
bunun bir sonucu olarak da jenerik ilaç pazarının gelişememesine neden olabilir. Bu nedenle tek
taraflı otorite tarafından belirlenen ilaç fiyatlandırma politikası her zaman beklenen etkiyi
sağlamayabilir.
İlaç fiyatlarında yüksek artışların önlenmesi için İngiltere, Portekiz ve Fransa gibi bazı ülkeler,
ilacın maliyet ve etkinlik analizinin fiyat belirleyen yetkililere sunulmasını talep eder.
Dolaylı olarak fiyat kontrolü sağlayan bir diğer yaklaşım ise, kar kontrolüdür. Türkiye, İngiltere ve
Kore gibi bazı ülkelerde kullanılan yöntem, ilacı üreten üreticinin veya ürünün kar seviyesini
kontrol etmeyi içerir. İlaç fiyatlarındaki artışların Türkiye’nin sektördeki konumu üzerinde de
belirgin etkileri bulunur. Özellikle ithalat yolu ile gelen ilaçlarda fiyat artışları maliyetleri etkiler.
Eşit sağlık politikalarının uygulanabilirliğini arttırmak ve yenilikleri teşvik etmek için sağlık sektörü,
fiyat rekabetinin mümkün olduğunca adil olmasını sağlayan politikalar gerektirir. Bu anlamda
haksız fiyatlandırmanın önlenmesi ve erişim engellerinin kaldırılması üzerine kararlar alınabilir.
Fiyat kontrolleri sağlayan politikalar, sağlığa ve gerekli ilaçlara erişime imkân tanırken başka
problemleri de beraberinde getirir. Sonuç olarak, her sektörde olduğu gibi ilaç sektöründe de fiyat
rekabetine ihtiyaç vardır. Siz de, ilaç ihracatı ve sektörü hakkında daha fazla bilgi edinmek için 25
yıllık sektör deneyimine ve uzman bir ekibe sahip olan Sina Ecza Deposu ile iletişime
geçebilirsiniz.